Bij het experimenteren met mijn Velleman Kit, de EL-3001, kreeg ik een project niet aan de praat.

Wat doe je dan?

Op deze vraag is geen eenvoudig antwoord te geven. De handleiding is ook niet echt duidelijk hoe je dergelijke problemen kunt aanpassen.
Een uitermate geschikt onderwerp dus om op in te gaan en daarover een artikel te maken.
In dit artikel ga ik nog geen uitleg geven over hoe je de fouten in een schakeling kunt oplossen. Laat ons eerst nagaan hoe we afzonderlijke componenten kunnen testen op hun goede werking.

Hoe test ik een component?

Je zou een eenvoudige schakeling kunnen maken om na te gaan of een component correct werkt.
Een alternatieve manier is om een multimeter te gebruiken.
Hier ziet U twee digitale multimeters die ik reeds verschillende jaren in bezit heb:

Wat is een multimeter?

Multimeters bestaan er in allerlei maten en gewichten.
Voor minder dan 10 EUR kun je reeds een basis multimeter aanschaffen. Maar die prijs kan oplopen tot enkele honderden Euro's voor professionele geavanceerde modellen.
Er bestaan analoge en digitale multimeters. Beide multimeters die je in bovenstaande afbeelding ziet zijn digitale multimeters.

Met een basis toestel, eventueel in combinatie met een kleine schakeling, ben je in staat de meeste componenten uit te testen.
De multimeter aan de linker kant laat toe spanningen, stroom, weerstand en diode te meten en te testen.
Het iets meer geavanceerde multimeter aan de rechterkan laat ook toe transistoren en condensatoren te testen.

Schakelaars uittesten.

Een schakelaar uittesten is waarschijnlijk het component dat het gemakkelijkst met een multimeter kan uitgetest worden.
Een schakelaar die open staat heeft een oneindige weerstand (niet meetbaar), een gesloten schakelaar heeft een zeer kleine weerstand (minder dan 1 ohm).
Is je multimeter uitgerust met een bieper, dan kan je die aanzetten en kun je zelfs horen als een schakelaar wordt ingedrukt of niet.

Op deze manier kun je ook de drukknoppen uittesten.

Als je draadjes in het plankje steekt kun je uittesten of die nog voldoende contact maken.

Opgelet: De waarden die ik hier meegeef zijn geen exacte waarden. Op andere experimenteerdozen zullen deze waarschijnlijk een afwijking van enkele procenten ( 5% tot 10% zijn zeker mogelijk) hebben.

Luidsprekers of speaker (contact punt 27 en 28) hebben ook een lage weerstand. De luidspreken en de EL3001 heeft een weerstandswaarde van 8 Ohm.
De antenna heeft een weestand van enkele ohms.
De transformator (PWR TRANS) heeft tussen punt 39 en 41 een weerstand van 46 ohm, tussen punt 39 en 40, 22 ohm, tussen punt 40 en 41, 23 ohm. Tussen punt 42 en 43 met ik een weerstand van 1,2 ohm.
Tussen punt 39, 40 of 41 en punt 42 of 43 mag je geen weerstand meten met een multimeter. Meet je daar toch een bepaalde weerstand, dan is de transformator defect.

Weerstanden meten

Weerstanden meten is ook iets dat je heel gemakkelijk met een multimeter kunt doen.
Hier zie je dat een weerstand van 10kOhm maar een weerstand 9,92 kOhm heeft. Dat is geen probleem want op de meeste weerstanden zit een foutmarge van 5%.
Wie moeilijkheden heeft om de kleuren op een weerstand te zien, zal een multimeter een uitermate geschikt toestel vinden om te controleren welke waarde een weerstand heeft.

Een diode testen

Een diode uittesten is al iets ingewikkelder. Ik ga er van uit dat je weet wat een diode is.

Hier test ik de diode uit terwijl die in sperrichting is aangesloten.

In dit geval heeft hij een spanning aan van ongeveer 1,5V.
Voor alle duidelijkheid: mijn multimeter heeft dezelfde spanning van 1,5V aan als er niets is aangesloten.

Hier test ik de diode uit terwijl die in doorlaat richting in aangesloten:

De Multimeter heeft een spanning weer van 0,56 V. We hebben dus te maken met een Silicium diode.
Moest het een germanium diode zijn geweest, dan had de multimeter een spanning aangegeven van ongeveer 0,2V.

Een LED testen

Een LED uittesten kun je het best door een kleine test schakeling te maken.
Gebruik een spanning van 3V, een weerstand van 470 ohm en sluit de LED aan.
Project 7, in de handleiding, is daarvoor de ideale schakeling. Deze testopstelling is ook ideaal om alle schakelaars op de EL3001 te testen.
Project 15, transistors als schakelaar, kun je gebruiken om het display uit te testen.

Een transistor testen

In de handleiding kun je project 294 gebruiken om een transistor uit te testen. Met deze schakeling kun je voor NPN transistoren een ruwe schatting nagaan wat de gelijkstroom versterkersfactor van de transistor is.
Onderstaande foto toont deze testopstelling.

Schematisch gezien ziet de transistor tester er zo uit:

Condensatoren testen

Er zijn verschillende methoden om een condensator te testen

De eenvoudigste manier om een condensator te testen is met een multimeter. De weerstand van een condensator is theoretisch oneindig. Als je de weerstand van een condensator meet kun je die best eerst ontladen door een kortsluiting te maken.
Je kunt eventueel ook de spanning meten als de condensator is opgeladen.
Met een meer uitgebreide multimeter kun je ook de capaciteit van een condensator meten. Met mijn multimeter kan ik condensatoren van 10pF tot 20uF testen.
Project 33 in de velleman kit is een eenvoudige oscillator met een luidspreker. Daarmee kun je experimenteren met verschillende condensator om zo de frequentie van de oscillator te veranderen.
Ook Project 12 is leuk om te experimenteren met condensatoren. Hier wordt een condensator met een batterij opgeladen en vervolgens met een LED en weerstand ontladen.

De antenne

De antenne kun je het de ohmmeter testen. De antenne in de Velleman Kit EL3001 heeft 5 aansluitingspunten: 29, 30, 31, 32 en 33.
Vestigingen 29,30 en 31 (deel A) hebben een kleine weerstand van enkele ohms. Punten 32 en 33 (deel B) zijn een afzonderlijke spoel. Ook daar is de weerstand laag.
Als je echter een aansluiting uit deel A en deel B probeert te meten, dan moet de weerstand oneindig zijn.

De transformator

De transformator vind je naast de antenne. Ook hier zijn er 5 aansluiting en bestaat de transformator uit 2 delen.
Deel A: aansuitingen 39, 40 en 41: daartussen is de weerstand laag.
Deel B: aansluitingen 42 en 43: daartussen is de weerstand laag.
Meet je de weerstand tussen deel A en deel B, dan moet de weerstand oneindig groot zijn.

De Cds cel

De Cds cel is een speciale halfgeleider, waarvan de weerstand veranderd afhankelijk van de lichtinval.
Bij veel licht is de weerstand zeer laag. Leg je vinger op de cel en de weerstand verhoogd tot enkel honderden kOhms en zelfs MOhms.

De luidspreken

De luidspreker in de EL3001 heeft een weerstand van ongeveer 8 ohm.

Digitale poorten testen

In de handleiding zijn onwaarschijnlijk veel schakelingen terug te vinden die gebruik maken van digitale circuits.
Over digitale schakelingen valt zo veel over te vertellen dat ik besloten heb dit in een afzonderlijk artikel uit te leggen.